KİTAP ALINTILARI

Kitap Adı: Öğrenmeyi Öğrenmek
Yazar Adı: Altay Cem Meriç
Yayın Tarihi: Ekim 2024
ISBN: 9786259830704

Öğrenmek tartışmasız bir şekilde önemlidir. Fakat öğrenmeyi öğrenmek esasen çok daha önemlidir. Öğrenmeye dair yazılmış bir eserde kullanılan dilin sade ve hacmin kısa tutulmasının faydalı olacağı düşünüldü ve bu durum gözetilmeye çalışıldı.
Kitapta yorucu olmayan bir hacim ve sade bir dil tercihine rağmen hatırı sayılır sayıda önemli konu hakkında açıklama yapılmaya çalışıldı. Eserin içerisinde ele alınan hususların bazıları şu şekilde:

Öğrenmek nasıl bir faaliyettir?

Deneyimin öğrenmekteki fonksiyonu nelerdir?

Kaynak ve kitap seçimi nasıl yapılmalı?

Zaman Planlaması nasıl olmalı?

Okul ve akademi nasıl yerlerdir?

Neleri öğretebilirler?

[ Öğrenmeyi Öğrenmek ] [ Altay Cem Meriç ] [ Sayfa 13 ]

İnsan, öğrenmeyi maksat edinen bir varlıktır. Bu, onu hayvandan ayıran bilişselliğin temelini oluşturur. İnsan hayvanlar gibi tam olarak ne yaptığını kavrayamadan, uzun vadeli amaçlamadan eyleme geçmek istemez. Gerçekte bu insana da, insanlığa da yakışmaz.
Bu açıdan bakıldığında öğrenmenin neden kıymetli olduğu sorusu da bir bakıma boşa düşmüş olur. Zira öğrenmek ve öğrenmek için çabalamak bizatihi insan olmanın gereğidir.

[ Öğrenmeyi Öğrenmek ] [ Altay Cem Meriç ] [ Sayfa 14 ]

Öğrenmek, çift taraflı gayretin sonucunda ortaya çıkan bir kazanımdır; öğretmeye çalışanın gayreti ve öğrenmeye çalışanın gayreti.

[ Öğrenmeyi Öğrenmek ] [ Altay Cem Meriç ] [ Sayfa 22 ]

Ne hakikatin özünü aramak ne de yaşamayı öğrenmek kağıdı kutsamakla olmaz.
Kitap ve kağıtla yapılan şey, dünyadaki dağınık gözlem verilerini birilerinin düzenli hale getirip gözlerimizin önüne koymasıdır.
Gerek hakikati sağlayacak tefekkür, gerekse yaşamayı öğrenmek dünyadaki gözlem verilerinden uzakta değildir. Bu anlamı ile hayatı deneyimlemek öğrenim açısından bir kayıp değildir.
Bakmayı bilen bir göz baktığı her yerden bir şey öğrenir. Yaşama dair meşguliyetler, hayatı ciddiyetle gözlemleyenler için boşa giden vakitler değildir.

[ Öğrenmeyi Öğrenmek ] [ Altay Cem Meriç ] [ Sayfa 24 ]

"Kitap okuyorum fakat hiç aklımda kalmıyor!"
Burada da insanlar genellikle akıllarında kalanın ne olduğunu kitabı bitirip düşündüklerinde "neyi hatırlıyorum?" sorusuna verdikleri cevapla ölçerler. İşin aslı bu sadece bir hafıza sınamasıdır.
Oysa öğrenmek böyle değil, küçük bir çocuğun süt içmesi gibidir. Süt nereye gitti? Koluna mı gövdesine mi? Hangi süt damlası hangi eti oluşturdu?
Bunları bilmek imkansızdır. Vakıada gözlenen şey, çocuğun büyüdüğüdür. Kitap okumak da yaklaşık bunun gibi bir şeydir.

[ Öğrenmeyi Öğrenmek ] [ Altay Cem Meriç ] [ Sayfa 25 ]

İnsanların büyük bir kısmının entellektüel faaliyetten anladığı, kulaklarından içeri dökülen sloganları papağan gibi tekrar etmekten ibarettir. Sloganlar ise dayanıksızdır. Ayette zikredilen örümceğin evini anımsatır.
Ancak sloganlar bir akış oluşturur. Kendinizi bu akışa kaptırmazsanız ve durabilmeyi becerirseniz sloganın ne kadar boş olduğu çok kolayca fark edilir. Bu sebeple insanlar dönemin modasına kapılarak canları ve malları pahasına savundukları fikirlerinin çok saçma olduğunu modası geçince fark ederler.

[ Öğrenmeyi Öğrenmek ] [ Altay Cem Meriç ] [ Sayfa 25 ]

Kişisel diyaloglarda müşahede ve tefekkür susanın yaptığı iştir. Konuşurken müşahede edemezsin. Genellikle çok ve boş konuşan insanların müşahedesinin zayıf, karakter ve olay tahlillerinin sığ olmasının önemli sebeplerinden birisi budur.
Aslında olan şudur: Böylesi kişiler çok konuştukça tefekkürleri azalır ve konuşma içerikleri zayıflar. Boş konuştukları için de az dinlenirler. Az dinlendikçe daha çok konuşurlar. Bu böylece kendi kendini besleyen bir kısır döngüye dönüşür.

[ Öğrenmeyi Öğrenmek ] [ Altay Cem Meriç ] [ Sayfa 27 ]

Dinlemeyi bilmeyen müşahedeyi ıskalar, konuşmaları yavanlaşır, zaman geçtikçe boşboğazlaşır. Eskiler "sözün şehveti" diye bir tabir kullanırlardı. Gerçekten konuşmanın hazzı, nefis terbiyesini hak eden şeylerden birisidir.

[ Öğrenmeyi Öğrenmek ] [ Altay Cem Meriç ] [ Sayfa 32 ]

Hasılı kelam, çocuğunuza iyi bir ahlak vermek istiyorsanız ahlaklı olmak yönünde kendinizi eğitin, dindar olsunlar diyorsanız dindar olun, entellektüel olsunlar istiyorsanız okuyun.
Başkalarını değiştirmeye çalışmak kolaydır. Kolay olduğu için herkesin nefsi buna meyleder. Oysa ailenizi ve çevrenizi düzeltecek olan sizin yapacağınız şeylerdir.

[ Öğrenmeyi Öğrenmek ] [ Altay Cem Meriç ] [ Sayfa 37 ]

Bence akıllı insanlar, attığı bir iki sloganın işe yaramadığını deneyimledikten sonra slogan atmamaya karar veren kişilerdir. Onlar gerçekten deneyimlemedikleri, meleke haline getirmedikleri bir söylemi dile getirmezler.
Diğerleri ise dünyada asla karşılık görmeyecek söylemleri slogan olarak tekrar ederler.
Bunlar iki çeşittir; birisi sloganı sınayacak imkan bulamaz, çünkü kapalı bir fanus içerisinde yaşamaktadır. Ömrünü haklı olduğunu zannederek tüketebilir.
Diğeri ise fanustan her çıktığında sloganının işe yaramadığını görür. Ancak sloganı terk etmek yerine yaşamayı terk eder ve kendisini hayata kapatır. Hayatı deneyimlemekten kaçabileceği küçük bir fanusta, sloganları ile güvenli alanda ömrünü tamamlamayı tercih eder. Her ikisi de nihayetinde bir fanusa kapanarak hayatı deneyimlemekten vazgeçmek zorundadır, çünkü deneyim sloganı yıkacaktır.

[ Öğrenmeyi Öğrenmek ] [ Altay Cem Meriç ] [ Sayfa 39 ]

Zira öyle cahil softalar var ki, insanların hayatını cehenneme çeviriyorlar. Oradan buradan duydukları her fetvayı ne dünyanın halini ne de karşısındakinin halini bilmeksizin insanların üzerine fırlatıyorlar.
Onların bu yaptıkları yüzünden nice insan dünya ve ahiret namına zarara uğruyor. Bu zarara uğrayanların bir kısmı dinden, Allah'tan uzaklaşıyor. Bu gibi kimselerin dine verdiği zararı belki şedit İslam düşmanları dahi vermemiştir.

[ Öğrenmeyi Öğrenmek ] [ Altay Cem Meriç ] [ Sayfa 62 ]

Eskiden dil öğrencilerinin büyük bir kısmı gramer kurallarına boğulurdu. Şimdilerde gördüğüm kadarı ile bu temayül gittikçe azalıyor. İnsanlar metinler üzerinden dil öğreniyorlar.
… Çünkü dil öğrenmek gramer öğrenmekten fazlasıdır. Dil bir "bilinçaltı meleke" dir. İrab etmek ya da abartılı gramer hassasiyeti göstermek meseleyi sürekli bilinç üstünde tutma çabasıdır. Bu çoğu zaman faydasız ve bazen de zararlı bir ısrardır.

[ Öğrenmeyi Öğrenmek ] [ Altay Cem Meriç ] [ Sayfa 66 ]

Hangi konuyu çalışmalıyım? Yüzlerce önemli branş var, her branşın alt dalları var. Hangi konuyu önce, hangi konuyu sonra okumalıyım?
Bu aslında basit bir kariyer planlamasıdır. Bu tarz sorulara verilen basmakalıp cevaplar genelde gerçekçi olmaz. Bu sorular çoğu zaman sanki tüm insanlık birer nesneymiş ve aynı şeyi hepsinde uygulayabilirmişsiniz gibi bir yanılgıyla cevaplanırlar.
... Neyi seviyorsanız öncelikle onu çalışın. İnsan sevdiği şeyi iyi yapar, onda başarılı olur. Ayrıca sevdiği konuya çalışırken çalışmayı öğrenir. Öğrenmenin önündeki en büyük tehdit çalışmanın bitmesidir.

[ Öğrenmeyi Öğrenmek ] [ Altay Cem Meriç ] [ Sayfa 99 ]

Bir dakikadan kısa sürelere sıkıştırılmış videolarda büyük hareketler ve farklı şeyler görmeye, duymaya alışmış bir zihnin kitap başında sıkılmaması imkansızdır. O kadar ki, reels süreleri için artık 30-40 saniye dahi uzun addediliyor. 20 saniye içerisinde bütün videolar hazırlanıyor, sosyal medyaya içerik üretenler bunu göz önünde bulundurarak hareket ediyor.
İnsanlık tarihinde dikkat ve konsantrasyon sürelerinin en düşük olduğu çağda yaşıyor olabiliriz.

[ Öğrenmeyi Öğrenmek ] [ Altay Cem Meriç ] [ Sayfa 101 ]

Popüler kanalların ilk maksadı halkın her kesimine hitap edebilmektir. Bu televizyonda da, sosyal medyada da böyledir. Eğer kalabalıklara hitap etmek istiyorsanız kullanılan dil entellektüel seviyesi en düşük olan kişiye göre ayarlanmalıdır. Kullanılan kelimeler gündelik dile göre ayarlanmalı, basit ve anlaşılır olmak zorundadır. Bu durum popüler kanalları çok daha dar olan gündelik kelime havzasını kullanmaya iter.
Bu tarz kanallara fazla maruz kalmanız, duyabileceğiniz kelime çeşitliliğinin büyük oranda azalması anlamına gelecektir.

[ Öğrenmeyi Öğrenmek ] [ Altay Cem Meriç ] [ Sayfa 111 ]

İradesi ve zekası hantallaşmış birisi yağ bağlamış eski futbolculara benzer. Bir kere o yağı bağladıktan sonra toparlamak çok daha zordur.
Bu sebeple ilim ömürlük bir sözleşmedir. İrade terbiyesi ömürlük bir iştir. İradenizi güçlendirmenin yakasını bıraktığınız anda çalışamaz hale gelirsiniz.

[ Öğrenmeyi Öğrenmek ] [ Altay Cem Meriç ] [ Sayfa 111 ]

Isınmak üşümekten sonra güzeldir, dinlenmek yorulduktan sonra. Tembelin dinlenmesi bir keyif değil can sıkıntısıdır. O en büyük lezzetten yoksundur.

[ Öğrenmeyi Öğrenmek ] [ Altay Cem Meriç ] [ Sayfa 113 ]

Tembellik yorucu bir faaliyettir ve oluşturduğu yorgunluk ancak meşgul olmakla geçer.
Genelde hayatta yorgunluktan sızlanan insanların büyük bir kısmı en az çalışanlardır. Ufak tefek işler yaptıklarında dünyayı sırtlarında taşıdıklarını zannederler.

[ Öğrenmeyi Öğrenmek ] [ Altay Cem Meriç ] [ Sayfa 119 ]

Rutin spor yapmak bana eskiden ilme harcanacak bir vaktin kaybedilmesi gibi gelirdi. Oysa bu çok yanlış bir bakış açısı.
Ekran nasıl uykuyu bozup depresyon sebebi oluyor ve bu depresyon bilişsel faaliyet kaybına sebebiyet veriyorsa, spor bunun tam tersini yapar. Uyku kalitenizi artırdığı gibi serotonin salınımını da artırarak mutluluk düzeyinizi artırır. Bu bilişsel faaliyetleri güçlendirir. Dolayısı ile aktif çalışabildiğiniz süre de artar. Bu açıdan gündelik rutine bir spor faaliyeti eklemek gerçekten çok faydalı olacaktır.

[ Öğrenmeyi Öğrenmek ] [ Altay Cem Meriç ] [ Sayfa 130 ]

Oysa insan, fıtratı gereği bilmeye meyleden, bilmekten haz duyan bir varlıktır. Onda merak biraz kamçılandığında dinlerken gözlerinin parladığını, gerçekten bir şeyi kavradığında yüzündeki tebessümü farkedersiniz. Küçük bir çocuğun dahi bir şeyler keşfettiğinde yüzündeki mutluluk kolayca okunabilir.
Okul, bu öğrenme şevki çiçeğinin üzerinde yıllarca tepinir. Belli bir yaştan sonra tekrar teşvik ederken yapmaya çalıştığımız şey bu çamura bulanmış, çiğnenmiş çiçeği diriltmeye çalışmaktır. Hiç çiğnenmeseydi işler bu kadar zor olmazdı.

[ Öğrenmeyi Öğrenmek ] [ Altay Cem Meriç ] [ Sayfa 131 ]

Okulun ve öğrenimin dış motivasyona bağlanması başından sonuna kadar öğrenim karşıtlığıdır. Bu dış motivasyon, sertifikasyon yani diploma odaklıdır. İlerleyen dönemde ünvan ve puan odaklı bir hiyerarşiye evrilecektir. İlerledikçe uzmanlaşmayı ve daha doğrusu uzmanlaşma sertifikasını esas alacaktır.